Gemeente Harderwijk en inwoners vinden elkaar via Steenbreek

De zoveelste motie voor een aansluiting bij weer een maatschappelijk initiatief. Dat was wat Niek Heijboer, vormgever/adviseur Stad & Landschap, in eerste instantie dacht toen er een Steenbreekmotie in de gemeente Harderwijk was aangenomen. Nu, ruim een jaar verder, licht hij toe waarom hij destijds zo kritisch was over deze inmiddels succesvolle vergroeningsactie.

‘De reden dat ik sceptisch was, had ermee te maken dat er medio 2018 veel kleine moties werden ingediend, met grote politieke gebaren, waarvan de toegevoegde waarde niet altijd duidelijk was en ook nog eens veel werk vroeg. Dus toen de Steenbreekmotie voorbijkwam, dacht ik in eerste instantie dat het enkel ging om het gebruikmaken van een site en een folder, daar zat ik absoluut niet op te wachten. Ook omdat we onze eigen campagne “Samen kleuren we de stad” al hadden en we graag dat merk sterker wilden maken. Nu ervaar ik wat de toegevoegde waarde van Steenbreek voor Harderwijk is en dat kan prima naast en met “Samen kleuren we de stad.’ Dit vertelt Niek Heijboer op een mooie zomerdag buiten in de prairietuin van het stadhuis. Dat hij minder sceptisch werd, had te maken met het gesprek en de begeleiding vanuit de Steenbreekorganisatie en de kennisdagen die worden georganiseerd. ‘Eveline Beukema, consulent van Steenbreek, vertelde duidelijk wat de meerwaarde was en hoe je daar als gemeente in samenwerking met corporaties, inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties vorm aan kunt geven. Daarnaast vond ik de inspiratiedag van Steenbreek in juni van dit jaar in Zwolle erg goed. Een inhoudelijk sterk programma waarin veel uitwisseling plaatsvond tussen gemeenten. De kennis die je daar opdoet, is goed voor je netwerk en ervaring. Daar heb je echt wat aan.’

Omvormen tot groen oase
Een andere reden dat Heijboer niet meer terughoudend was richting Steenbreek had ermee te maken dat Ingrid Klooster, betrokken bewoner en eigenaar van de Mandela Tuin, graag met Steenbreek aan de slag ging in Harderwijk. Klooster, die bij het interview in de tuin van het stadhuis aanwezig is, vertelt daar vol enthousiasme over: ‘Harderwijk kent een aantal versteende wijken. Een daarvan is de Zeebuurt, een oude vissersbuurt. Via het wijkplatform benaderde ik de corporatie Uwoon en konden we dit voorjaar de oprit van het wijkhuis omvormen tot een groene oase met planten die veel bijen en vlinders trekken. Het gaat hier om een tijdelijke voorbeeldtuin, omdat deze huizen volgend jaar gesloopt worden.’ Heijboer: ‘Enthousiaste inwoners zoals Ingrid heb je nodig bij dit soort acties, de samenwerking met inwoners is erg belangrijk. Luisteren naar wat zij willen en niet voor hen denken.’

Voorbeeldtuinen
Op de vraag of deze tuin al als voorbeeld heeft gediend voor meer groene tuinen in deze wijk, laten Klooster en Heijboer weten dat het zo’n vaart nog niet loopt. Klooster: ‘De winst zit er nu in dat mensen er enthousiast van worden en erover praten. Dat is een belangrijke eerste stap.’ Heijboer vult aan: ‘De kracht van Steenbreek is dat het laagdrempelig is. Bewoners maak je niet enthousiast met allerlei beleidsdocumenten, die vanuit visie en strategie voor de lange termijn natuurlijk wel belangrijk zijn. Daarom willen we meer voorbeeldtuinen aanleggen. De volgende stap is een permanente inspiratietuin met bordjes met plantennamen bij de planten, zodat mensen hier ideeën kunnen opdoen. We zullen standaardontwerpen van Lageschaar Vaste Planten gebruiken. Door de mogelijkheden te laten zien, maak je mensen enthousiast. Daarnaast is de kracht dat je direct moet overgaan tot actie, waarbij je het ook laagdrempelig aanvliegt. Inwoners raken dan gemotiveerd.’

Hierdoor zie je dan ook dat de verschillende werkterreinen bij elkaar komen. Voorheen werkte Heijboer voornamelijk monodisciplinair vanuit zijn eigen groene werkveld. Nu werkt hij met collega’s uit bijvoorbeeld het sociale domein, dit kwam voorheen niet voor. ‘Dus je ziet dat de Steenbreek zich als olievlek verspreidt zowel binnen als buiten de organisatie’, vertelt Heijboer.

Kracht van groen is het samenwerken
Welke andere acties staan er de komende tijd gepland? Heijboer: ‘We hebben vlak voor de zomer onze geveltuinenactie bekendgemaakt. Inwoners uit het centrum die daar interesse in hebben, kunnen zich melden bij de gemeente. Wij zorgen ervoor dat er nette stenen bandjes worden geplaatst en mensen kunnen hun eigen planten kopen die ze vervolgens bij ons kunnen declareren. Wij waren in aanvang van plan om bij de geïnteresseerden een ontwerp te maken, maar het succes is groter dan verwacht. We zitten nu op ruim honderd inschrijvingen en daarom hebben we twee standaard inspiraties gemaakt: een voor de zon en de ander voor de schaduw met elk zes voorbeeldplantcombinaties. Mochten de bewoners extra advies willen, dan doen we dat.’ In het gesprek bevestigen beiden dat de kracht van het groen samenwerken is, zoals bij de aanleg van geveltuinen, dat mensen weer met elkaar in contact komen en daarmee ook uit hun isolement, zoals ouderen. Mensen worden vooral erg blij van groen.

Leren
De kracht van Steenbreek is volgens Ingrid Klooster dat het, naast de samenwerking in de eigen gemeente met allerlei partijen, een landelijk initiatief is waardoor je ook veel kennis en ervaring van andere gemeenten kunt opdoen. Klooster noemt als voorbeeld Nijmegen waar ze een wijkkaravaan organiseren met een pipowagen. Deze wagen wordt in Nijmegen als informatiepunt gebruikt bij acties in de wijk. Klooster: ‘Dat werkt daar hartstikke goed. Dus wij hebben op marktplaats een bouwkeet gekocht op koste van de gemeente Harderwijk. Deze wagen wordt nu opgeknapt bij Talenthouse. Talenthouse helpt jongeren in Harderwijk die dat nodig hebben, om zich positief te ontwikkelen in de maatschappij.’ Ook deze wagen gaat in Harderwijk gebruikt worden als laagdrempelig infocentrum bij campagnes in de wijk.

Hoe ver ga je?
De vraag die Heijboer en zijn collega’s zich stellen is: hoe ver ga je in het faciliteren en subsidiëren naar de inwoners toe? ‘Het is primair niet onze taak om ons met de private ruimte te bemoeien. Maar aan de andere kant geven we ook subsidie op zonnepanelen en energiebesparing. Als je dan toch deze gesprekken voert, waarom betrek je daar dan de tuin niet bij?’ Vragen die hardop worden gesteld en die de komende tijd verder worden uitgewerkt. De nadruk in dit gesprek met Heijboer en Klooster ligt nu op de private ruimte, maar Heijboer laat desgevraagd ook weten dat de vergroening in publieke ruimte zeker de aandacht van de gemeente heeft. ‘Het bevorderen van de biodiversiteit is een speerpunt. We zijn volop bezig met de omvorming van strakke gazons naar bloemrijke bermen, waar biodiversiteit dus een zeer belangrijk aandachtspunt is. En als je bedenkt dat circa vijftig procent van het grondoppervlak van de gemeente particulier eigendom is, dan loont het om aandacht te vragen voor een groene inrichting om zo met elkaar te zorgen voor een leefbare en klimaatbestendige stad.’ Tijdens het gesprek borrelen er spontaan bij Heijboer en Klooster allerlei nieuwe ideeën op. Heijboer: ‘Zo gaat het bij ons altijd. Wij inspireren elkaar en dat stimuleert enorm.’

Bron:
Vakblad Groen nummer 10
Auteur: Roel van Dijk
Foto: Ingrid Klooster