Klimaatadaptatie nog geen prioriteit voor wijkbewoners

Door klimaatverandering neemt de kans op extreme neerslag, hittegolven en droogte toe. Hierdoor kan de leefbaarheid van steden onder druk komen te staan. Door steden te vergroenen kunnen de gevolgen van klimaatverandering worden beperkt. Gemeenten en waterschappen moeten daarom keuzes maken als ze de openbare ruimte (her)inrichten, maar zij kunnen het niet alleen. Ook woningcorporaties en vastgoedontwikkelaars moeten keuzes maken, net als burgers. Maar lopen zij wel warm voor een onderwerp als klimaatadaptatie? Zien zij het belang ervan en is elke straat of wijk klimaatbestendig te maken?

Onderzoekers van de HZ University of Applied Sciences, Hanzehogeschool Groningen, Van Hall Larenstein en Hogeschool Rotterdam hebben in ‘Burgerparticipatie en klimaatadaptatie’ onderzocht hoe overheden bewoners kunnen betrekken bij klimaatadaptatie.

Geen noodzaak om zelf in actie te komen
Uit het onderzoek blijkt dat bewoners over het algemeen positief staan tegenover vergroening. Van de drie klimaatrisico’s ervaren zij hitte als het grootse probleem. Bewoners zien echter nog niet de noodzaak om zelf in actie te komen. Als ze hun tuin onder handen nemen, spelen andere overwegingen een rol. Het initiatief om de openbare ruimte te vergroenen laten bewoners liever over aan de gemeente. Ook bij woningcorporaties, VVE’s en vastgoedontwikkelaars is klimaatadaptatie in de praktijk nog geen topprioriteit.

De hogescholen hebben ook metingen gedaan met weerstations in wijken en temperatuursensoren in woningen. Dit gebeurde in Middelburg, Vlissingen, Groningen, Leeuwarden en Rotterdam. Net als uit eerdere onderzoeken naar voren is gekomen, blijkt uit deze metingen dat meer groen in een wijk helpt bij het verkleinen van het hitte-eilandeffect. Dit is met name in een opwarmend klimaat van belang voor de leefbaarheid.

Binnenshuis
Er zijn ook metingen gedaan in woningen. Hieruit is naar voren gekomen dat het in slaapkamers op verdiepingen gemiddeld twee tot drie graden warmer is dan beneden. Veel bewoners vinden slecht slapen één van de grootste nadelen van hitte. Te weinig slaap is bovendien slecht voor de gezondheid. Ook blijkt dat huizen met een lager energielabel sneller en meer opwarmen dan goed geïsoleerde huizen. Slim gebruik van ventilatie en buitenzonwering kan helpen de warmte te bepreken. Hoewel er nog vervolgonderzoek nodig is, lijkt goed gebruik van zonwering en degelijke isolatie een goede combinatie om de nadelige effecten van hitte in huis tegen te gaan. Volgens de onderzoekers kun je deze maatregelen bovendien koppelen aan de energietransitie.

Goede voorbeelden
Als gemeenten en waterschappen bewoners willen betrekken bij klimaatadaptatie is het van het belang dat zij weten welke onderwerpen aandacht hebben in de wijk. In wijken waar veel initiatieven vanuit bewoners zijn, kun je de initiatiefnemers stimuleren om ook maatregelen voor klimaatadaptatie mee te nemen. Zo ontwikkel je goede voorbeelden. Dat werkt motiverend voor anderen. In andere wijken moeten de gemeenten en waterschappen meer het voortouw nemen door bijvoorbeeld afspraken te maken met woningcorporaties en VVE’s. Uit het onderzoek blijkt ook dat metingen op wijk- en straatniveau relevante resultaten kunnen opleveren om met bewoners en andere partijen in gesprek te gaan over een klimaatbestendige wijk.