Lochem tweehonderdste gemeente die zich aansluit bij Stichting Steenbreek

‘Dankbare manier om gebruik te maken van de kennis en kunde’

Stichting Steenbreek bestaat dit jaar 10 jaar. De stichting is het jubileumjaar ingegaan met tweehonderd aangesloten gemeenten. Gemeente Lochem viel de eer te beurt om de grens van tweehonderd te slechten. Een gesprek met wethouder Lex de Goede, wethouder van onder meer klimaat en energie, en openbare ruimte.

Uiteraard is de eerste vraag wat voor de gemeente Lochem de overweging is geweest om zich aan te sluiten bij Steenbreek. ‘Het is een heel dankbare manier om gebruik te maken van de kennis, kunde en ervaringen die er bij Steenbreek is’, zegt wethouder Lex de Goede. ‘Maar ook van de ervaringen van andere gemeenten kunnen we leren; waarom zou iets in Lochem niet werken wat in tien andere gemeenten wel werkt? De website van Steenbreek is heel informatief. Daar kun je op allerlei manieren in grasduinen om kennis op te halen. Hij is niet alleen maar gericht op stedelijke gebieden, maar ook de rurale gebieden, wat voor ons interessant is. Ik denk ik dat het ons verder gaat helpen in onze ambities. En daarnaast, misschien kunnen wij wat van onze ervaring via Steenbreek richting andere gemeenten leiden. Hoe mooi kan het zijn.’

Het moment om aan te sluiten bij Steenbreek kwam precies op het goede moment, vertelt De Goede. ‘Het leuke is dat een paar maanden geleden ik ’s middags aan tafel zat met mensen van Steenbreek om alles door te spreken. ’s Avonds kreeg ik vanuit de raad de vraag waarom Lochem nog niet is aangesloten bij Steenbreek. Ik kon gelijk antwoord geven en degene die de vraag stelde stond, laten we zeggen, op een positieve manier met zijn mond vol tanden dat we ons diezelfde middag hadden aangesloten.’

Stenendichtheid

Gemeente Lochem telt circa 35.000 inwoners en tien kernen. Het is, zoals De Goede aangaf, een rurale gemeente met een groot buitengebied. Een deel van het grondgebied van Lochem bestaat uit een stuwwal, met als hoogste punt de beboste 49 meter hoge Lochemse Berg. Een groot gedeelte van de stuwwal is natuurgebied. In de openbare ruimte van de gemeente staan circa 70.000 bomen.

‘De stad Lochem is een stedelijk gebied en we hebben ook wat oudere wijken. Daar zie je dat de stenendichtheid best groot is. Met name op het hoogtepunt van de zomer merk je dat daar de warmte wat meer blijft hangen dan elders. Dat is een lichte vorm van hittestress. Daar nemen we wel maatregelen tegen. Waar het mogelijk is, planten we bomen. Ook in nieuwbouwwijken gaan we daar zoveel mogelijk handen en voeten aan geven om hittestress te voorkomen.’

Stimuleren en ontzorgen

Lochem heeft een jaarlijkse klimaatcampagne “Ben je nou helemaal betegeld?!” en doet ook al een paar jaar mee met het NK Tegelwippen vertelt De Goede. ‘We stimuleren dat van harte zodat mensen gaan nadenken over wat ze achter in de tuin hebben liggen en wat er eventueel uit zou kunnen. Wij belonen die mensen ook; we delen ieder jaar op diverse plekken in de gemeente gratis planten uit als mensen een of meerdere tegels komen inleveren. We hebben ook de afspraak met twee woningcorporaties dat op het moment dat daar een nieuwe huurder komt, de woningcorporatie in theorie de helft van de stenen eruit haalt voordat de nieuwe huurders erin trekken. Daarmee voorkomen – of verminderen – we een stuk verstening. We zijn nog aan het nadenken over bijvoorbeeld een tegeltaxi. We willen mensen stimuleren en misschien een beetje ontzorgen om zo dat laatste stootje te geven om tegels eruit te halen en er groen voor in de plaats te planten. Bij renovatie of nieuwbouw leggen we parkeerplaatsen aan die allemaal waterdoorlatend zijn. Dus wij geven als gemeente zelf ook het goede voorbeeld.’

Lochem heeft een jaar of drie geleden een biodiversiteitsplan opgesteld, zegt De Goede. ‘Dat kent heel veel aspecten, in het buitengebied, maar ook in de stedelijke omgeving. Daar proberen wij zo goed mogelijk handen en voeten aan te geven. Dat doen we overigens niet alleen, dat doen we ook met andere organisaties; woningcorporaties zijn daar natuurlijk heel belangrijk in, ook waar het gaat om het verduurzamen van woningen. Dan moet je denken aan zonnepanelen op het dak van huurwoningen. Dat is niet gebruikelijk om dat te doen, want het kent allerlei juridische voetangels en klemmen. We hebben een lokale energiecoöperatie die daar heel actief mee bezig is, samen met de gemeente en de woningcorporaties. We zijn ook met het waterschap in gesprek. Want water en bodem sturend is sinds een paar jaar zo’n gangbare term. We kijken altijd naar water en bodem, dat is in principe richtinggevend aan datgene wat wij gaan ontwikkelen.’

Gratis bomen

Inwoners spelen een belangrijke rol in de vergroeningsopgaven die de gemeente zich heeft gesteld. ‘We hebben het afgelopen jaar voor de vierde keer een actie gehouden: “Eén boom mot kunn’n”. Inwoners, ondernemers, scholen en verenigingen en andere grondeigenaren in de gemeente konden tot en met medio november 2024 gratis een boom aanvragen. De bedoeling is de gemeente Lochem nog groener te maken en de biodiversiteit te versterken.

We hebben ook nu weer een kleine zeshonderd bomen aan particuliere inwoners gegeven. Inmiddels staat de teller dus boven de tweeduizend bomen die wij in het buitengebied, maar ook in de bebouwde kom, aan mensen geven. Ze mogen zelf kiezen wat voor boom ze willen hebben. Mensen vinden het allemaal geweldig. Het is een win-winsituatie: de inwoners zijn blij, de gemeente is blij. Want we hebben toch maar weer een paar duizend bomen erbij. Die ook nog gekoesterd worden door degenen die ze in de tuin hebben.’

Bedrijventerreinen

Behalve de gemeente in de openbare ruimte en particulieren in hun tuin of buurt, zijn ook ondernemers actief aan het vergroenen. De Goede noemt als voorbeeld Bedrijvenpark Aalsvoort dat sinds 1 januari als bedrijveninvesteringszone (BIZ) actief is. Ruim 70 procent van de ondernemers stemde vóór invoering van de BIZ. De bedoeling is om de kwaliteit van het park in de komende jaren te vergroten.

‘De ondernemers betalen ook vrijwillig een bijdrage, gerelateerd aan de waarde van de panden. Dat betekent dat ze per jaar met elkaar zo’n 40.000 euro ophalen, met name om ervoor te zorgen dat het industrieterrein nog groener wordt. Dat is een eigen initiatief van de ondernemers om te kijken hoe ze richting de toekomst kunnen verduurzamen en vergroenen. Ik vermoed dat dat een aanzuigende werking heeft voor andere terreinen.’

Komende jaren

Momenteel is Lochem in gesprek met Steenbreek om de plannen voor de komende jaren vorm te geven. ‘Het belangrijkste is dat Steenbreek veel ervaring heeft in mensen zin te laten krijgen om hun tuinen te vergroenen. We zitten aan een soort gezamenlijke actie te denken. Dit jaar gaan we in de jaarlijkse klimaatcampagne, waarin Steenbreek een aanvullende rol gaat spelen, samen met bewoners twee buurtvergroeningsacties organiseren. We staan daar niet alleen in, want ook de twee woningcorporaties en LochemEnergie betrekken we daarbij, evenals Welzijn Lochem met het Opbouwteam. Zij kennen de wijken goed en de problematieken die daar spelen.’

Auteur: Hans Bouwman

Beeld: gemeente Lochem