‘Getracht is om het oude, onsamenhangende centrum met veel asfalt om te toveren tot een multifunctioneel dorpshart’
Spijk kern van Gemeente Zevenaar – Stichting Actief Spijk
Winnaar Steenbreektrofee 2019
De Stichting Actief Spijk heeft tot doel het bevorderen van de leefbaarheid van het dorp. In de afgelopen jaren is, als onderdeel van een samen met de inwoners en diverse organisaties opgesteld dorpsplan, een aantal projecten gerealiseerd die voor een verbetering van de leefbaarheid en sociale cohesie hebben gezorgd. Deze hebben een positieve impuls gegeven op de natuur wat betreft de biodiversiteit. Getracht is om het oude, onsamenhangende centrum met veel asfalt en weinig diversiteit in groen, om te toveren tot een multifunctioneel dorpshart waarin de kwaliteiten van het omringende landschap (groen en water) en de geschiedenis (steenfabricage) in terug komen. Het vele asfalt is vervangen door bomen en veel(bloeiende) planten. Waar nodig zijn straatstenen toegepast, gebakken in de plaatselijke steenfabriek.
In het dorpshart is een wadi aangelegd voor de opvang van het hemelwater van alle grote, van het riool ontkoppelde, gebouwen (school, dorpshuis, kerk). Het onderhoud van het dorpshart wordt verzorgd door de inwoners, wat de saamhorigheid bevordert. Ook buiten het dorpshart is het asfalt verwijderd en vervangen door straatklinkers en (bloeiende) groenstroken. Aan de dorpsgrens is een verwaarloosd stukje land veranderd in een rustpunt voor wandelaars. Daar zijn ook fruitbomen aangeplant, waarvan de bezoekers vrij de vruchten mogen plukken. De rest van het terrein kreeg een natuurlijke uitstraling met ingezaaide wilde bloemen en een vlinderbloemen mengsel.
‘Initiatief past uitstekend binnen de nieuwe regeling van de gemeente Apeldoorn waarbij de bewoners worden gevraagd om groeninitiatieven voor de openbare ruimte in te dienen’
Buurtinitiatief Zichtweg – Apeldoorn
Genomineerde Steenbreektrofee 2019
Omwonenden en gebruikers van het speelveld aan de Zichtweg in Apeldoorn hadden last van elkaar. Ze kwamen in gesprek en het resultaat was een plan waarin een ieder zich kon vinden. Een simpel trapveldje werd omgetoverd tot een multifunctionele speel- en ontmoetingsplek. Fysiotherapeuten uit de buurt hebben geholpen bij de keuze van de goede (speel)toestellen voor jong en oud. Een groep buurtbewoners zag kans om een voormalig asfalt basketbalveld in het kader van Steenbreek op te ruimen en in te zetten voor de opvang van regenwater in een wadi en daarnaast in te richten als een gezamenlijke tuin.
De bewoners zijn zelf aan het schetsen gegaan en hebben zelf aangegeven welke beplanting ze willen en zij assisteren de gemeentemensen met het planten. Experts in riolering, wateradaptatie en ecologie en een landschapsarchitect hebben geholpen om droom en techniek aan te laten sluiten. In diezelfde wadi is ook plek genoeg om een struin-natuur/stadstuin te maken met veel aandacht voor biodiversiteit. Zowel planten voor drogere grond als groen wat echt van nat houdt, kan een plek krijgen. Het initiatief paste uitstekend binnen de nieuwe regeling van de gemeente Apeldoorn waarbij de bewoners worden gevraagd om groeninitiatieven voor de openbare ruimte in te dienen. De realisatie wordt uitgevoerd door de gemeente en de bewoners zorgen zelf voor het onderhoud. Het afgelopen jaar hebben bewoners zelf de omgeving schoongehouden en zijn er tal van activiteiten geweest.
‘De kracht van het project zijn de vrijwilligers en een goed communicatienetwerk met buurt en alle andere betrokkenen’
Stichting Tuindorp Geleerdenbuurt Belangen – Den Helder
Genomineerde Steenbreektrofee 2019
Bewoners van Tuindorp namen in 2013 het initiatief om de buurt, die haar groene karakter had verloren, weer te vergroenen door het aanleggen van kleine buurttuintjes. Het vervolg was dat plantenbakken werden aangelegd en door buurtbewoners onderhouden en er werd meegedaan aan de Operatie Steenbreek actie: ‘Tegel eruit, Plant er in’ en werden er mussen/kwetterhofjes aangelegd. Mede gestimuleerd door de enthousiaste Tuindorp bewoners sloot de gemeente Den helder zich aan bij Operatie Steenbreek. Vervolgens maakte de buurtbewoners zich sterk om een verloren stuk grond achter basisschool Tuindorp te ontwikkelen tot ontmoetingspunt voor de buurt en de school. Deze rolstoelvriendelijke ontmoetingstuin draagt nu de naam Jan Hendrik Smit hofje.
Voor de realisatie van dit project is nauw samengewerkt met actieve bewoners, werkgroepen, windmolenvereniging, opbouwwerk, tuincentrum, gemeente en woningstichting. De doelstellingen: verbeteren sociale cohesie, vergroten van participatie, groenontwikkeling, biodiversiteit en milieuvriendelijk tuinieren zijn vastgelegd in een convenant. Ook aan kennisoverdracht wordt veel aandacht besteed. De kracht van het project zijn de vrijwilligers en een goed communicatienetwerk met buurt en alle andere betrokkenen. Een speciale doelgroep is de leerlingen van de nabij gelegen basisscholen. De leerlingen mogen hun eigen creativiteit uiten in de ontmoetingstuin.
‘Onder het motto dat elke tegel die eruit kan, eruit moet zijn 24.000 stoeptegels en 5.000 betontegels verwijderd’
Operatie Steenbreek en CPO ‘De Getijden’ – Nijmegen De Bastei
Genomineerde Steenbreektrofee 2019
De Getijden is een groep bewoners ‘die oog hebben voor elkaar’. Als CPO (Collectief Particulier Opdrachtgeverschap) heeft men zeventien woningen en (rolstoeltoegankelijke)appartementen gerealiseerd in en om de oude Lourdesschool die worden bewoond door 25 personen. Bij de realisatie van het project is samengewerkt met tal van bedrijven en instanties. Voor het vergroenen met biologisch geteelde planten, werkten de inwoners samen met een tuinontwerper. In het kader van duurzaamheid zijn de woningen voorzien van 250 zonnepanelen, Sedumdaken, er is hemelwateropvang via wadi’s (met filterinstallatie) en de verwarming gaat via warmtepompen. Samen zijn de tuin en het grote terras aangelegd en deze worden ook gezamenlijk onderhouden. De terrasafscheiding is natuurlijk en planten zorgen voor de nodige privacy. In de tuin zijn de monumentale eikenbomen behouden.
Voor de binnentuin is gekozen voor een zitruimte en een Jeu de Boules baan, deze is omringd met beplanting met kruidplanten en vasteplanten borders voor het aantrekken van vlinders, bijen en hommels. Onder het motto dat elke tegel die eruit kan, er ook uit moet zijn 24.000 stoeptegels en 5000 grote betontegels verwijderd. De buurtbewoners kijken nu ook uit op een op het kleurige groen. De aanleg van de tuin is door de bewoners zelf betaald. Voor de toekomst zijn er initiatieven om de ‘tuinpot’ te spekken. Voor de realisatie van het afkoppelen van het regenwater, aanleggen groendaken, klimaat-adaptief maken, kon gebruik worden gemaakt van subsidies. Bewoners van De Getijden willen graag hun kennis en ervaringen delen met geïnteresseerden.