Verstening in buurten van alle gemeenten in kaart gebracht
In 10 jaar tijd uniek overzicht samengesteld
Met de Buurt Kansenkaarten van Stichting Steenbreek is voor het eerst voor heel Nederland de mate van verstening en de opgave vanuit de Steenbreek Richtlijn in de afzonderlijke buurten van alle gemeenten in kaart gebracht. Hiermee krijgen gemeenten data welke buurten kansen bieden om te vergroenen.
‘De Kansenkaarten bieden een uniek overzicht van de verstening én de opgave in de stedelijke omgeving van alle gemeenten in Nederland’, zegt directeur Roel van Dijk van Stichting Steenbreek. De Kansenkaarten zijn het resultaat van jarenlang data verzamelen op basis van luchtopnames, stereo-infraroodluchtfoto’s en satellietbeelden.
Samenvattingen per buurt
De Buurt Kansenkaarten van Stichting Steenbreek zijn ontwikkeld door Cobra Groeninzicht. Deze infographics worden als pdf beschikbaar gesteld aan alle bij Steenbreek aangesloten gemeenten. Dat zijn er inmiddels meer dan tweehonderd.
‘Vergroenen is een collectieve inspanning, daarom willen we inwoners, gemeenten en andere partijen aanmoedigen deze kansen te benutten’, zegt Van Dijk. ‘Met name dus in buurten waar de opgave het grootst is. De Kansenkaart als inspirerend infodocument draagt daaraan bij omdat het aansprekend is: de urgentie wordt getoond, de mate van verstening, maar ook de opgave. Daarmee hebben we een handvat om veel gerichter te kunnen vergroenen.’
Toen Steenbreek in 2015 begon, waren er nog geen data over verharding in tuinen. De aanzet voor het verzamelen van data begon een jaar eerder toen Rijksuniversiteit Groningen op verzoek van Wout Veldstra – oprichter en voorzitter van Steenbreek – een onderzoek hield naar de verstening van particuliere tuinen in de stad Groningen tussen 1998 en 2013.
Waterhuishouding
Op basis van luchtfoto’s uit 1998 en 2013 is in het onderzoek berekend welk deel van de particuliere tuinen is verhard. De onderzoekers concludeerden dat de mate van verstening in drie onderzochte wijken met 2 tot 8 procent was toegenomen. De gevolgen voor de waterhuishouding (afvoer van regenwater) zijn toen eveneens in kaart gebracht. De onderzoekers wezen erop dat zelfs de relatief bescheiden stijging een merkbare impact kan hebben op de stedelijke waterbalans en hittestress.
Het onderzoek vormde destijds een belangrijke aanleiding voor het opzetten van Operatie Steenbreek – het landelijke programma dat bewoners stimuleert om tegels te vervangen door groen – en Stichting Steenbreek.
Steenbreek – IVN Atlas
In 2018 verscheen de eerste versie van de huidige Steenbreek – IVN Atlas; dit is een online en interactief dashboard met toen nog 2D-kaarten over de mate van verstening van tuinen en de openbare ruimte, en klimaatinformatie. In de jaren daarna is de atlas verder ontwikkeld.
In 2024 werden de Kansenkaart en de Steenbreek Richtlijn geïntroduceerd. De richtlijn is ontwikkeld door Steenbreek en Cobra Groeninzicht, op basis van de analyse van alle tuinen in Nederland. De Steenbreek Richtlijn is een krachtig handvat voor het vergroenen van tuinen.
‘Met de Steenbreek Richtlijn zoeken we een gezond evenwicht tussen groen en verharding in tuinen’, zegt Joost Verhagen van Cobra Groeninzicht. ‘De richtlijn houdt voor een tuin een ondergrens aan van 15 vierkante meter verhard oppervlakte. Vaak zie je in de data een bepaalde mate van verharding terug voor het behoud van praktische functies, zoals een terras of paden. Voor tuinen groter dan 15 vierkante meter houdt de richtlijn per vierkante meter tuin 20 procent verharding aan.’
In de Kansenkaart wordt gemeentebreed een overzicht gegeven van het versteende tuinoppervlak in de gemeente, het percentage tuinen dat aan de Steenbreek Richtlijn voldoet en de drie meest kansrijke buurten om te vergroenen.
Kansrijkheid
Cobra Groeninzicht heeft met de Buurt Kansenkaarten van alle buurten afzonderlijk in alle gemeenten de mate van verstening aangeven én waar per buurt de opgaven liggen. ‘De kansrijkheid wordt berekend op basis van de opgave vanuit de Steenbreek Richtlijn, het werkelijke versteningspercentage en de gemiddelde temperatuur van de tuin op warme dagen’, geeft Verhagen aan.
Naast de data van de bij Steenbreek aangesloten gemeenten zijn ook van de overige gemeenten en buurten Buurt Kansenkaarten beschikbaar waarmee een compleet overzicht van Nederland is gerealiseerd.
Deze Kansenkaarten zijn via info@steenbreek.nl op te vragen
