De Le Roy tuin, een ecokathedraal in Heerenveen
In Heerenveen ligt sinds 1966 een kilometer lange en 20 meter brede groenstrook in het hart van de wijk Heerenveen-Midden. Het was destijds (en is nog steeds) een gedurfd experiment van de gemeente, die aan Louis Le Roy (1924-2012) de opdracht gaf om deze openbare ruimte vorm te geven. Tegenwoordig is de ecokathedraal in beheer van Stichting TIJD.
De Ecokathedraal is genomineerd voor de Steenbreektrofee 2023, categorie maatschappelijke initiatieven.
De Le Roy tuin is in de afgelopen 57 jaar uitgegroeid tot een groene oase midden in een woonwijk. Buurtbewoners en vrijwilligers zorgen er met z’n allen voor dat de plek begaanbaar is, en jongeren krijgen de kans om in een natuurlijke omgeving op te groeien.
Groene oase
Er groeien veel eetbare planten, en de fruitbomen bieden voedsel aan mens en dier. Zomers is het er heerlijk koel door de bladeren van de bomen en door het geven van tientallen rondleidingen per jaar krijgen mensen uitleg hoe de plek is ontstaan, in de hoop dat ook op andere plekken in Nederland ecokathedralen mogen starten.
Wat is een ecokathedraal?
Ecokathedralen zijn plekken waar de natuur het werk doet en alle tijd krijgt om zich generaties lang verder te ontwikkelen. Mens, plant en dier werken er eindeloos en zonder plan aan een unieke locatie, waar ruimte de tijd krijgt en de tijd de ruimte. Het is voor steden van groot belang dat er meer van dergelijk plekken komen die zich voor minimaal 100 jaar mogen ontwikkelen, zonder grootschalig ingrijpen door de mensen. Tijd is de enige factor die biodiversiteit tot grote hoogte kan brengen en een gezonde leefomgeving voor de mens kan realiseren.
Geschiedenis
Tekenleraar Le Roy had nog nooit een vergelijkbare opdracht uitgevoerd en kon ook geen tekeningen laten zien wat hij voor ogen had. Dat kon ook niet, want hij wist niet hoe het er uit zo moeten komen te zien. In het begin was het een kaal stuk grond, dat eerst als weiland had gediend van een boer. Le Roy begon met het aanbrengen van verhogingen door puin te laten storten van gesloopte gebouwen, en ook liet hij grond uitgraven om vijvers van te maken. Hoogteverschillen waren nodig in zijn visie om de natuur diverser te maken. Een vooruitziende blik, want biodiversiteit was nog helemaal niet zo in beeld in die tijd. Door het handmatig ordenen van de puinhopen (hele stenen werden aan de randen gestapeld, kapotte stenen werden als vulmateriaal gebruikt) kwam er weer orde in de chaos. Vervolgens werden er 300 verschillende bomen en struiken geplant en veel zaden gestrooid van planten. En toen was het afwachten hoe de natuur op deze interventie reageerde, en dat gebeurde volop! Al binnen een paar jaar was er een natuurlijk proces op gang gekomen waardoor de puinhopen steeds minder zichtbaar werden en begroeiing het overnam.
Buurtparticipatie
Le Roy was van mening dat buurtbewoners een actieve rol zouden moeten hebben in hun eigen woonomgeving. Een aantal buurtbewoners wilde wel, maar helaas was de gemeente nog niet zo ver en nam de regie weer in handen. Dat was voor Le Roy het moment om zich terug te trekken, en voor zichzelf in Mildam zijn eigen project te starten op een stuk grond dat hij had gekocht. Daar werkte hij jarenlang aan zijn eigen ecokathedraal, door de tegels en klinkers te verwerken die door vele vrachtwagens werden aangeleverd. Eerst werkte hij er alleen, maar hij wilde dat het project door zou gaan na zijn overlijden, dus leidde hij een aantal mensen op die zijn werk voort konden zetten.
100 jarig contract
De Le Roy tuin aan de Pres. Kennedylaan en Europalaan werd aan zijn lot overgelaten. Toen er in 2003 vragen werden gesteld in de gemeenteraad wat ze met de groenstrook moesten, had het maar een haartje gescheeld of de tuin zou op de traditionele manier worden beheerd: regelmatig snoeien, onkruid wieden, gras maaien etc. Gelukkig waren er ook partijen die zich er van bewust waren dat het unieke karakter van de Le Roy tuin een kans moest krijgen om zich verder te ontwikkelen, en dat gebeurde: in 2005 ondertekende Le Roy en burgemeester Peter de Jonge een 100 jarige overeenkomst waarin de Stichting TIJD (in 2001 opgericht door Le Roy met o.a. als doel het voortzetten van bestaande en helpen bij het ontwikkelen van nieuwe ecokathedralen.
Bouwmeester
Vanaf 2005 werd er een bouwmeester aangesteld door de stichting TIJD die er op toe moest zien dat het proces ongestoord zijn gang kon gaan. Dit resulteerde in de activiteiten van een kleine groep vrijwilligers die met enige regelmaat aan het werk gingen in de Le Roy tuin. De nadruk lag daarbij op het vrijhouden van de wandelpaden, het opruimen van rommel, het bevorderen van de biodiversiteit door nieuwe (fruit)bomen te planten en bestaande begroeiing met rust te laten. Spontane groei werd toegejuicht, bij voorbeeld door donaties van omwonenden die planten uit eigen tuin een kans wilden geven in de ecokathedraal.
Beluister hier de reportage van Vroege Vogels.
