De Steenbreekmissie
Stichting Steenbreek is opgericht met een missie: de trend van de verstening te stoppen, zowel in de publieke als private ruimte, en onze leefomgeving in Nederland duurzaam te vergroenen. Daarbij kijken we verder dan enkel ‘groen doen’, want dat is niet voldoende.
De bescherming van biodiversiteit en oplossingen aandragen voor klimaatadaptatie zijn de belangrijkste vertrekpunten. Deze staan ook in verband met de positieve effecten die vergroening heeft op gezondheid & welzijn en de sociale cohesie.
Daarom richt Stichting Steenbreek zich de komende jaren op vier kernthema’s, die elkaar raken in onze activiteiten: biodiversiteit, klimaatadaptatie, sociale cohesie en gezondheid. Hieronder lichten we de meerwaarde van duurzaam vergroenen toe.
Biodiversiteit
De Uitdaging
Biodiversiteit is van groot belang om de natuur goed haar werk te laten doen. De verscheidenheid aan dieren, planten, micro-organismen en ecosystemen vormen de basis voor al het leven op aarde. Helaas blijkt uit wetenschappelijke studies dat veel soorten uitsterven, zowel bij de planten als de dieren. Ook verschillende soorten bijen, die zorgen voor de bestuiving van een groot deel van alle planten en bloemen, worden met uitsterven bedreigd. Door verharding in privétuinen en de openbare ruimte te vervangen door een diversiteit aan groen krijgen zoogdieren, vlinders, (wilde) bijen en andere insecten een leefgebied met voldoende voedsel. Dat heeft ook een positief effect op veel vogelsoorten en vleermuizen.
Wat doet steenbreek?
Stichting Steenbreek wil samen met deelnemende gemeenten, waterschappen en provincies de leefomgeving vergroenen om zo de biodiversiteit te vergroten. Waar mogelijk wordt middels acties onnodige verharding in privé- en openbare ruimte vervangen door een diversiteit aan groen waarbij de hulp van inwoners en bedrijfsleven hard nodig is. Gemeenten bepalen daarvoor zelf hun aanpak: samen met inwoners, organisaties en bedrijven. Vergroeningsacties zijn bijvoorbeeld aanleggen van voorbeeldtuinen, bouwen van insectenhotels, aanleggen van geveltuinen en vergroenen van een hele straat samen met buurtbewoners. Maar er is ook aandacht voor meer groen rondom bedrijfsterreinen, zorglocaties en schoolpleinen.
De positieve gevolgen
Een grotere biodiversiteit betekent dat er heel veel verschillende soorten zijn, soorten vogels, insecten, kleine dieren, maar ook soorten bacteriën en schimmels. Een grotere biodiversiteit zorgt voor stabiele ecosystemen die van elkaar afhankelijk zijn. Biodiversiteit maakt de natuur veerkrachtiger en zorgt ook voor schone lucht, voor bevruchting van gewassen en voor een gezonde bodem. De bodem is de basis van elke levende tuin. Bacteriën, schimmels, insecten en wormen in de grond zorgen voor voedingsstoffen voor planten en het luchtig houden van de bodem. Door het gezond houden van de bodem zorgen bodemdieren er verder voor dat de mens de grond kan gebruiken om voedsel te verbouwen.
Klimaatadaptatie
De Uitdaging
Door de klimaatverandering hebben we vaker te maken met extreme weersomstandigheden zoals lange periodes van droogte of enorme plensbuien. De gevolgen zijn onder meer het vaker voorkomen van hittegolven, het ontstaan van hitte-eilanden, wateroverlast, overstromingen, ondergelopen wegen, overlopende rioolstelsels, een stijgende zeespiegel. Maar ook de natuur verandert: soorten die gedijen bij warmte voelen zich steeds beter thuis in Nederland, zoals de eikenprocessierups of de kleine heremietkreeft. Door klimaatadaptieve maatregelen kunnen we onze leefomgeving beter bestand maken tegen extreme weersomstandigheden.
Wat doet steenbreek?
Stichting Steenbreek probeert gemeenten, provincies, particulieren en andere betrokken partijen te stimuleren klimaatadaptieve maatregelen te nemen in en om tuinen, in de openbare ruimte, in stedelijk gebied en op bedrijfsterreinen. Steenbreek draagt oplossingen aan voor klimaatadaptatie en stimuleert samenwerking tussen diverse partijen. De stichting geeft handvatten aan gemeenten, provincie en waterschappen om inwoners, bedrijven en instanties te stimuleren in actie te komen en te vergroenen. Bij het vervangen van tegels door groen kan de bodem eenvoudiger het regenwater opnemen en het grondwaterpeil aanvullen, en raken riolen niet overbelast. Daarnaast wordt voorkomen dat stenen de warmte lang vasthouden. De missie van Stichting Steenbreek is om de trend van de verstening te stoppen, zowel in de publieke als private ruimte en deze te vergroenen. De bescherming van biodiversiteit en oplossingen aandragen voor klimaatadaptatie zijn daarbij de belangrijkste drijfveren.
De positieve gevolgen
Door klimaatadaptieve maatregelen past de samenleving en de leefomgeving zich aan aan het veranderende klimaat en worden schadelijke gevolgen voorkomen. Dat kan door meer groen of water in de stad of op bedrijventerreinen om bijvoorbeeld wateroverlast en het ontstaan van hitte-eilanden te voorkomen. Of retentiegebieden of wadi’s aan te leggen om wateroverlast te voorkomen of natuurvriendelijke oevers te creëren die extra ruimte bieden voor waterberging. Groene daken of gevels zorgen dat het rioolstelsel minder wordt belast en heeft bovendien een positief effect op de biodiversiteit en de leefomgeving.
Gezondheid
De Uitdaging
Wageningen University & Research onderzoekt het optimaal inrichten en beheren van de groene ruimte, de invloed van de inrichting van het landschap en de stedelijke omgeving op de sociale veiligheid en mogelijkheden om de bestaande groene ruimte beter te benutten om het gedrag van mensen positief te beïnvloeden. Uit onderzoek is gebleken dat een natuurlijke omgeving op verschillende manieren kan bijdragen aan de gezondheid van de mens. Omgevingspsycholoog en wetenschapper Sjerp de Vries bekeek 147 studies en zijn onderzoek liet zien dat het positieve effect van groen op onze gezondheid, vooral via stressreductie is aangetoond. Een groene omgeving kan zowel tuinen, parken en plantsoenen als een agrarische of blauwe omgeving (water) zijn.
Wat doet steenbreek?
Stichting Steenbreek probeert met haar partners mensen ertoe te bewegen hun eigen omgeving groen in te richten. Dat kan de eigen tuin zijn, maar ook een buurttuin of een geveltuintje. Regelmatig worden vergroeningsacties opgezet waarbij mensen bijvoorbeeld de verharding in hun tuin (tegels) vervangen door groen. Vergroeningsacties zijn ook het aanleggen van voorbeeldtuinen en geveltuinen en het vergroenen van een hele straat samen met buurtbewoners. Deze acties zetten aan tot sociaal contact en kunnen vereenzaming voorkomen. Omdat groene werkplekken volgens onderzoek het werken aangenamer maakt en de medewerkers de kans geeft op een aangename manier buiten een luchtje te scheppen, heeft Steenbreek ook aandacht voor meer groen rondom bedrijfsterreinen. Ook zorglocaties en schoolpleinen zijn vergroeningslocaties.
Stichting Steenbreek is ook betrokken bij het onderzoek ‘Een groene tuin, een gezonde tuin’ met Sjerp de Vries van de WUR als projectleider. Privétuinen vormen een aanzienlijk deel van het grondoppervlak van een stad. Indien deze tuinen een groene invulling hebben, kunnen ze een belangrijke bijdrage leveren aan de gezondheid en het welbevinden van de inwoners, alsmede de leefbaarheid, klimaatopgave en biodiversiteit van de stad. Er is tot nu toe weinig systematisch onderzoek gedaan naar hoe groen tuinen zijn en of hierin bepaalde patronen voorkomen. In dit onderzoek wordt geprobeerd een koppeling te maken tussen groen en gezondheid.
De positieve gevolgen
Mensen die in een groene buurt wonen of werken of veel buiten zijn, voelen zich volgens onderzoek gezonder en bezoeken minder vaak een huisarts. Die positieve effecten hebben niet alleen te maken met het inademen van frisse lucht of de prettige groene omgeving. ‘Natuurervaring’ heeft ook invloed op de wijze waarop onze hersenen informatie verwerken. Dat heeft onder meer tot gevolg dat er na ziekte sneller herstel optreedt. Uit vooronderzoek van Wageningen University & Research blijkt bijvoorbeeld dat in de tuin werken het herstel bevordert van patiënten en de kwaliteit van leven verhoogt. In de literatuur is eveneens een positieve relatie tussen een groene schoolomgeving en de cognitieve ontwikkeling van kinderen aangetoond.
Doet u ook mee?
Op de kaart hiernaast is te zien welke gemeenten al actief zijn met Steenbreek om samen met inwoners en bedrijven de leefomgeving te vergroenen. Naast deze gemeenten zijn ook enkele waterschappen, provincies en woningcorporaties aangesloten bij Stichting Steenbreek. Samen met u, kunnen we de kansen en mogelijkheden benutten om de openbare ruimte verder te vergroenen.
Lees meer over wat deelname voor u kan betekenen.
Sociale Cohesie
De Uitdaging
In 2020 stond bij Stichting Steenbreek het sociaal domein centraal in de activiteiten. De aanleiding was dat de jury van de Steenbreektrofee na afloop van een beoordelingsronde concludeerde dat een van de grootste winstpunten in de Steenbreekacties zit in het ontmoeten en samenwerken. Door samen te werken versterk je de betrokkenheid in een buurt en probeer je eenzaamheid tegen te gaan. Door samen aan de vergroening te werken, ontstaan nieuwe contacten wat weer goed is voor de leefbaarheid van een wijk of buurt. Daarnaast dragen de gezamenlijke activiteiten ook bij aan een mooie, meer biodiverse en klimaatadaptieve omgeving.
Wat doet steenbreek?
Stichting Steenbreek adviseert en helpt gemeenten bij het opzetten van publieksvriendelijke acties als het gezamenlijk aanleggen van geveltuintjes, het vergroenen van een straat of buurt, het inrichten van een buurttuin of ontmoetingstuin, of het vergroenen van schoolpleinen. Ook wordt samengewerkt met woningcorporaties om huurders te enthousiasmeren hun tuin te vergroenen.
De positieve gevolgen
Door buurtbewoners de gelegenheid te geven invloed uit te oefenen op de openbare ruimte door mee te praten en mee te beslissen over de inrichting van hun straat, buurt of wijk, ontstaat een grotere betrokkenheid en verantwoordelijkheidsgevoel bij de bewoners. Door een vorm van ‘eigenaarschap’ zullen zij eerder zorgdragen voor het onderhouden van het groen. Door het gezamenlijk aan de slag gaan met vergroening ontstaat er verbinding in de wijk, wordt de saamhorigheid vergroot en de betrokkenheid van bewoners gestimuleerd.