Geef gewipte tegels een tweede leven
Natuurrijk is een natuurterrein van 3,5 hectare in de Krimpenerwaard. Sinds vorig jaar krijgen zij gewipte tegels voor hergebruik. Intussen zijn drie natuurmuren en -hotels in het nieuwe gedeelte van Natuurrijk aangelegd. Natuurrijk is een project met een lange aanloop en zoals het lijkt bewezen resultaat.
Het project ‘Geef gewipte tegels een tweede leven’ is genomineerd voor de Steenbreektrofee 2023, categorie maatschappelijke initiatieven.
Geschiedenis
Het verhaal van Natuurrijk begint in 1977. In die tijd hadden gemeenten vrijwel uitsluitend aandacht voor de bomen en struiken die ze zelf aanplantten. De aarde in plantsoenen behoorde zwart te zijn, vond men. Dat deed men door op de bodem rond de aanplant gif te spuiten of te strooien. Schoffelen zou volgens de deskundigen, die gemeenten adviseerden veel te duur zijn. Ook bestrating werd vrijwel overal met chemische bestrijdingsmiddelen “schoon” gehouden. Volgens de gebruikers zouden de gebruikte chemische middelen veilig zijn voor mens dier en milieu. Er waren maar enkele gemeenten in Nederland die hun openbaar groen natuurvriendelijk beheerden.
De oprichting van Natuurrijk
Volgens Kees Beaart was al dat gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen slecht voor gezondheid, natuur en milieu. Bovendien bood openbaar groen juist een mogelijkheid om dicht bij huis het voorkomen van planten en dieren te bevorderen, zodat bewoners de kans kregen het gehele jaar door te genieten van de natuur. Zo kochten Kees en zijn vrouw Birgitte een weiland, waar ze ruim 7000 boompjes plantten, vrijwel uitsluitend inheemse soorten. In twee jaar tijd vormden zij met hulp van enkele vrienden het weiland om tot het natuurterrein “Natuurrijk”. Al gauw voelden vele honderden soorten planten en dieren zich er thuis.
Aanleg natuurmuren of natuurhotels
Om de biodiversiteit te vergroten werden jarenlang tegels, stenen en dakpannen naar het terrein gebracht. Daarmee en met aarde, zand, klei, takken, boomstammen, stro, hooi, bamboestokken en andere materialen werden bouwsels gemaakt om leefruimte te bieden aan een veelheid van soorten dieren en planten. Voor amfibieën bijvoorbeeld zijn poelen in het voorjaar belangrijk voor de voortplanting, maar de rest van het jaar hebben zij vooral behoefte aan landbiotoop. Tussen gestapelde stenen wonen al gauw grote aantallen pissebedden, duizendpoten, kevers, slakken en wormen. Ook kikkers, padden en salamanders leven graag een groot deel van het jaar tussen stabiel gestapelde stenen met liefst wat aarde en zand ertussen.
Hergebruik tegels van tegelwippen
De gemeente Krimpen aan den IJssel is als vestigingsplaats van Stichting Natuurrijk bekend met de activiteiten van Natuurrijk, en zocht in 2022 een bestemming, waarbij binnen de gemeente gewipte tegels hergebruikt worden en bood aan de gewipte tegels naar Natuurrijk te brengen. Intussen zijn drie natuurmuren/natuurhotels in het nieuwe gedeelte van Natuurrijk aangelegd.
Kreeftenbarrière voor behoud van salamanders
Naast verschillende natuurmuren/natuurhotels en een amfibie steenstapeling kunnen veel gewipte tegels gebruikt worden in de kreeftenbarrière. Deze laatste is een omheining van een gedeelte van het perceel, waardoor moet worden voorkomen dat Amerikaanse rivierkreeften binnen die omheining komen. Als de barrière gereed is, kunnen er enkele poelen gegraven worden. Het plan een kreeftenbarrière aan te leggen komt doordat er in Natuurrijk veel salamanders leven, zoals de zeldzame kamsalamander. In de poelen die door kreeften worden gekoloniseerd groeien zelfs geen waterplanten, zodat salamanders zich daarin niet kunnen voortplanten. Natuurrijk is één van de laatste plekken in Zuid-Holland, waar nog kamsalamanders voorkomen en misschien zelfs wel de laatste plek.
Gewipte tegels gevraagd
Stichting Natuurrijk zoekt ook de komende tijd naar veel gewipte tegels, om een tweede leven te geven. Met vrijwilligers bouwen ze er met wat andere materialen natuurmuren van om de biodiversiteit verder te vergroten. En door de tegels te verwerken in de kreeftenbarrière redden ze hopelijk het voortbestaan van de kamsalamander in de Krimpenerwaard. Want als er geen oplossing gevonden wordt om de kamsalamanders te redden, sterven ze waarschijnlijk in de Krimpenerwaard uit.
